Raport Fundacji Widzialni i agencji ExtraHut rzucił światło na stan dostępności stron i aplikacji mobilnych w polskim biznesie, wykazując istotne braki oraz podkreślając konieczność podejścia inkluzywnego w projektowaniu. Zbliżający się Europejski Akt o Dostępności (EAA) sprawia, że firmy coraz częściej kładą nacisk na dostępność jako kluczowy element strategii biznesowych. Pomimo istnienia kar za brak dostępności, egzekwowanie ich może stanowić wyzwanie. Raport nie tylko wskazuje na konieczność dostosowania do nowych przepisów, lecz także zachęca do spojrzenia na dostępność z perspektywy rozwoju biznesowego i otwartości na innowacje.
Sprawdź: Relacja z konferencji BAF 2023
Od 28 czerwca 2025 roku mają być egzekwowane w Polsce przepisy dostosowujące polskie prawo do Europejskiego Aktu o Dostępności. Polska podobnie jak inne kraje członkowskie Unii Europejskiej pracują nad uregulowaniami prawnymi zapewniającymi spełnianie przez podmioty gospodarcze wymogów dostępności produktów i usług. – Zauważyliśmy, że w naszym kraju nie ma analizy stanu dostępności cyfrowej biznesu. Brakuje również wiedzy i wskazówek, w jaki sposób optymalnie przeprowadzić transformację cyfrowej dostępności. Dlatego zainicjowaliśmy stworzenie dokumentu obrazującego sytuację w kluczowych sektorach polskiego biznesu – mówi Artur Marcinkowski, założyciel Fundacji Widzialni.
Połączenie dostępności i użyteczności produktów cyfrowych
Użyteczny produkt cyfrowy to produkt łatwy w obsłudze, intuicyjny i zrozumiały. – Jego użytkownik powinien naturalnie odnaleźć się w interfejsie i bez problemów poruszać się po stronie lub aplikacji, aby wykonać potrzebne czynności. Nasz raport podkreśla nierozłączność dostępności i użyteczności, a zidentyfikowane problemy mogą mieć wpływ na doświadczenia użytkownika i wiarygodność marki – wyjaśnia Tomasz Kulczycki, Head of UX w ExtraHut.
W raporcie znajdziemy omówienie problemów związanych z niezgodnością ze standardem WCAG, nawigacją, architekturą informacji, funkcjonalnością, designem, językiem, zaufaniem, obsługą błędów i inkluzywnością oraz wynikających z nich konsekwencji. Jego autorzy cytują użytkowników, a także używają wizualizacji jako przykładów problemów i ich rozwiązań, wskazują dobre praktyki.
– W badaniach kluczowe było podejście inkluzywne. Praca z osobami reprezentującymi różnorodne cechy (m.in. wiek, zdrowie, umiejętności korzystania z rozwiązań cyfrowych czy też płeć) pozwala uwzględnić różne perspektywy i potrzeby. Prowadzi to do tworzenia bardziej dostępnych rozwiązań. Umożliwia także identyfikację potencjalnych barier i wyzwań, z którymi mogą spotkać się niektórzy użytkownicy, oraz zniwelowanie tych barier podczas projektowania produktów cyfrowych – podkreśla Patrycja Kołodziejczyk, UX Research Lead w ExtraHut.
Kluczowe zagadnienia omawiane w raporcie
W każdym sektorze biznesu istnieje potrzeba poprawy dostępności i użyteczności, ale problemy można skutecznie rozwiązać. Kluczowe jest skupienie się na potrzebach użytkowników, by nie wykluczać żadnej grupy klientów. Wdrożenie wskazówek zawartych w raporcie może przynieść widoczne korzyści biznesowe, takie jak wzrost zaangażowania użytkowników, zwiększenie konwersji, lojalności klientów oraz wzmocnienie marki w konkurencyjnym środowisku cyfrowym.
Biznes w obliczu nowych przepisów
Stosowanie EAA oznacza projektowanie lepszych doświadczeń konsumentów poprzez wygodę i prostotę użytkowania produktów oraz usług cyfrowych. To obecnie powszechny standard i istotny element strategii biznesowych, a nie jedynie wizerunkowy dodatek. Dostępność prowadzi do odkrywania innowacyjnych technologii, nowych rynków oraz wielu niewykorzystanych wcześniej możliwości dla konsumentów. – Przepisy EAA zmienią rynek również dla konsumentów. Będą mieli do wyboru szeroki wachlarz dostępnych produktów oraz usług, nowych funkcjonalności i rozwiązań technologicznych. Nowe prawo w znaczący sposób wpłynie na ukształtowanie cyberprzestrzeni, czyniąc ją bardziej otwartą i włączającą, uwzględniającą potrzeby i oczekiwania wszystkich – mówi Zuzanna Raszkowska, zastępca dyrektora departamentu spraw europejskich i współpracy międzynarodowej w MPiFR.
Firmy, zarówno korporacje transnarodowe, jak i mniejsi gracze, coraz częściej umieszczają dostępność w centrum swojej działalności, choć jej wdrożenie nie zawsze jest łatwe, to jednak zawsze przynosi korzyści w dłuższej perspektywie. – Zmiany społeczne, demograficzne i regulacyjne bezpośrednio wpływają na wzrost znaczenia tematu dostępności. O dostępności się rozmawia, dostępność wpisuje się na agendę działań. Dostępność nie jest już działaniem „nice to have” ale „must have” – tu i teraz. W zmianie świadomości upatrujemy szansę na rozwój dostępności i zainteresowania biznesu. Obserwujemy również znaczenie wpływu regulacji na rozwój dostępności. Z perspektywy biznesu regulacje będą miały istotny wpływ na wdrażanie i rozwój rozwiązań zwiększających dostępność – mówi Przemysław Sandomierski, dyrektor compliance w Santander Bank Polska.
W przypadku Orange, jednym z najważniejszych celów jest dostępność ich strony internetowej. Ma się ona przekładać na wysoki wskaźnik satysfakcji klientów z niepełnosprawnościami i starszych czy też brak skarg w zakresie obsługi klientów z niepełnosprawnościami. – Główny cel, którym jest dostępność naszej strony www, mamy rozpisany na klika zadań. Przyznam, że to jest dla nas bardzo duże wyzwanie. Nasza strona jest dość skomplikowana, w jej tworzenie zaangażowanych jest wiele osób, w tym deweloperzy, osoby dostarczające treści, programiści czy projektanci. Wszystkie te osoby muszą znać standardy dostępności, dlatego musimy ich przeszkolić, jak tworzyć dostępne dokumenty, odpowiednio zaprojektować czy zaprogramować stronę i aplikację – mówi Monika Kulik, ekspertka ds. komunikacji i CSR w Orange Polska.
Co może być trudne dla biznesu?
Dostępność cyfrowa produktów i usług opisana jest w nieco innym ujęciu niż w ustawach o dostępności, które obowiązują podmioty publiczne. – W przypadku wymogów zapewnienia dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych ustawa nie odwołuje się wprost do żadnego standardu, ale wymaga zapewnienia postrzegalności, funkcjonalności, zrozumiałości i kompatybilności – 4 zasad, na których oparte są wytyczne WCAG – mówi dr Monika Szczygielska, ekspertka ds. dostępności z dostępni.eu
Kary za brak dostępności?
Pomimo istnienia przepisów dotyczących dostępności, przewiduje się kary, które mogą sięgać nawet dziesięciokrotnej wysokości przeciętnego wynagrodzenia, co w połowie 2023 roku odpowiada kwocie około 70 tysięcy złotych. Z perspektywy dużych przedsiębiorstw – ważne jest zauważenie, że ustawa nie obejmuje mikroprzedsiębiorstw – te kary nie są zwykle znaczące. Niemniej jednak egzekwowanie tych kar może być utrudnione ze względu na skomplikowany i zróżnicowany system nadzoru, który wymaga zaangażowania instytucji, obecnie borykających się z wyzwaniem w zakresie dostępności i które muszą ten proces opanować.
Sam fakt istnienia sankcji prawnych powinien jednak stanowić bodziec dla rynku do bardziej aktywnego działania w tym obszarze. – Obok nadzoru i kontroli rynku niezmiernie ważnymi są również działania informacyjne oraz programy edukacyjne na rzecz poszerzania wiedzy i budowania świadomości w zakresie dostępności produktów i usług. Działania informacyjno-edukacyjne skierowane są zarówno do konsumentów, jak również do samego biznesu, na którym spoczywają obowiązki dotyczące zapewnienia takiej dostępności – podkreśla Tomasz Hupało, zastępca dyrektora departamentu polityki konsumenckiej w UKE.
Prawo nie może być jedynym wyznacznikiem
Legislacja jest drogowskazem, ale nie możemy ograniczać się tylko do wymogów prawa. Z drugiej strony, jeżeli będziemy patrzeć na temat dostępności głównie z perspektywy kosztów, to z góry jesteśmy skazani na porażkę.
– Trzeba sobie zdać sprawę z tego, że opracowując ofertę, która jest dostępna, zwiększamy grupę docelową naszych odbiorców. Nie bez przyczyny Apple jest na rynku potentatem, jeżeli chodzi o rozwiązania dostępnościowe. Spółka wprowadziła rozwiązania dla osób z dysfunkcją wzroku. Dlatego też osoby z takimi problemami wybierają jej produkty w pierwszej kolejności. Klienci, dla których tworzymy właśnie takie rozwiązania, są bardzo lojalni. Wrócę też do kwestii puli talentów. Sami zatrudniamy osoby ze szczególnymi potrzebami i to, z jakimi ograniczeniami się mierzą, w żaden sposób nie wpływa na jakość ich pracy. A z otwartości korzysta zarówno bank – pracodawca, jak i pracownik – mówi Julita Dul-Tomczuk, ekspertka ds. dostępności w Banku Gospodarstwa Krajowego.
Zawsze dobrze czerpać jest z wielu źródeł. – Śledzimy na bieżąco informacje branżowe z tego obszaru, aktywność organizacji pozarządowych i aktywistów. Dużo można wyczytać z informacji dotyczących planowanych zmian prawnych. Ale oprócz tego w wewnętrznych kanałach komunikacji mamy fora wymiany wiedzy i informacji o aktualnych wydarzeniach czy najciekawszych pomysłach dotyczących dostępności. Tę wiedzę wynajdują pracownicy oraz pracownice i dzielą się nią między sobą. Takiego efektu nie osiągnie jedna osoba – mówi Tadeusz Joniewicz, Sustainability & ESG expert w Allegro.
Biznes musi się “udostępnić”
Raport Fundacji Widzialni i agencji ExtraHut podkreśla istotę dostępności stron i aplikacji mobilnych w polskim biznesie. Wykazał braki w dostosowaniu do standardów oraz podkreśla potrzebę podejścia inkluzywnego w projektowaniu. Zbliżający się Europejski Akt o Dostępności (EAA) sprawia, że firmy coraz częściej umieszczają dostępność w centrum swojej działalności, choć jej wdrożenie może być trudne. Pomimo istnienia kar za brak dostępności, egzekwowanie ich może być skomplikowane. Stosowanie EAA przynosi korzyści dla konsumentów i firm, jednak raport zachęca do patrzenia na dostępność z perspektywy rozwoju biznesowego i otwartości na innowacje.
Z treścią raportu można zapoznać się pod adresem: www.baforum.pl/2023.
Fundacja Widzialni wspólnie z agencją ExtraHut specjalizującą się w projektowaniu oraz tworzeniu produktów cyfrowych opracowała na potrzeby Business Accessibility Forum raport dotyczący dostępności oraz użyteczności stron i aplikacji mobilnych w polskim biznesie. Eksperci przeanalizowali 50 stron internetowych i aplikacji mobilnych polskich firm z pięciu sektorów: bankowego, telekomunikacyjnego, e-commerce, transportowego i telewizyjnego. Mobile Trends jest patronem medialnym audytu.
