Dlaczego projektant UX ma kluczowe znaczenie w tworzeniu dostępnych aplikacji mobilnych
Dostępność cyfrowa przestała być tematem pobocznym. Wraz z wejściem w życie European Accessibility Act, stała się obowiązkiem prawnym, a nie tylko dobrym zwyczajem. W świecie mobilnych aplikacji i stron internetowych to właśnie projektant UX ma wyjątkową odpowiedzialność: zaprojektować produkt tak, by mógł z niego skorzystać każdy – niezależnie od ograniczeń.
Czym właściwie jest dostępność cyfrowa?
Dostępność (ang. accessibility) to stopień, w jakim system – strona, aplikacja, usługa – może być używany przez jak najszersze grono użytkowników, także tych z niepełnosprawnościami. Nie chodzi tylko o osoby niewidome czy niesłyszące. Microsoft Inclusive Design wskazuje cztery typy niepełnosprawności:
- stałe – np. brak kończyny,
- czasowe – np. ręka w gipsie,
- sytuacyjne – np. rodzic trzymający dziecko,
- postępujące – np. pogarszający się wzrok z wiekiem.
Dzięki temu podejściu zyskujemy nową perspektywę: projektowanie dostępne to projektowanie uniwersalne. Produkt, który dobrze działa w trudniejszych warunkach, działa lepiej dla wszystkich.
EAA już obowiązuje. Co to oznacza dla projektantów i zespołów produktowych?
European Accessibility Act to unijna dyrektywa, która od 28 czerwca 2025 r. zobowiązała firmy z wybranych branż (bankowość, e-commerce, telekomunikacja, transport publiczny, media cyfrowe) do zapewnienia dostępności produktów i usług cyfrowych.
Nowo powstające komponenty, strony, aplikacje i funkcje muszą spełniać określone standardy dostępności, a brak zgodności może skutkować kontrolami i sankcjami.
Dla projektanta UX oznacza to konieczność:
- znajomości i stosowania standardów WCAG,
- projektowania z myślą o użytkownikach z różnymi potrzebami,
- edukowania zespołu i klienta w zakresie obowiązujących przepisów.
Standardy dostępności – WCAG 2.1 i 2.2
Głównym technicznym punktem odniesienia pozostaje standard WCAG – Web Content Accessibility Guidelines. Obecnie obowiązującą wersją w przepisach unijnych jest 2.1, ale już teraz warto projektować zgodnie z nowszą wersją 2.2.
Standard WCAG opiera się na czterech zasadach:
- postrzegalność – informacje muszą być widoczne i słyszalne,
- funkcjonalność – wszystko musi być obsługiwalne,
- zrozumiałość – treści muszą być czytelne i przewidywalne,
- solidność – kod powinien być zgodny z technologiami asystującymi.
Każdy poziom dostępności oznacza kolejne wymagania (A, AA, AAA), a wersja 2.1 w wariancie AA zawiera 50 kryteriów sukcesu.
Co projektant UX może (i powinien) zrobić?
Projektowanie dostępne zaczyna się od decyzji – decyzji, że dostępność będzie integralną częścią każdego etapu pracy nad produktem. Oto najważniejsze aspekty, na które warto zwrócić uwagę już na poziomie makiety.
Zapewnij odpowiedni kontrast
Zadbaj, aby tekst miał odpowiedni kontrast względem tła – minimum 4.5:1 przy mniejszych fontach i 3:1 przy większych. Kontrast to podstawa czytelności.
Nie opieraj informacji wyłącznie na kolorze
Nie każdy widzi kolory w ten sam sposób. Linki i komunikaty błędów powinny mieć dodatkowe oznaczenia – np. podkreślenie, ikonę lub etykietę.
Unikaj gestów bez alternatywy
Gesty takie jak potrząsanie telefonem, uszczypnięcia czy przeciąganie powinny mieć zamiennik – klasyczny przycisk lub inne rozwiązanie dostępne także dla użytkowników z ograniczoną mobilnością.
Dodawaj opisy alternatywne do grafik
Każda grafika niosąca treść powinna mieć tekst alternatywny. W przypadku bardziej złożonych ilustracji lub infografik, warto udostępnić ich opis w formie tekstowej do pobrania lub rozwinięcia.
Unikaj tekstu jako obrazu
Tekst osadzony w grafice nie jest dostępny dla czytników ekranowych i nie może być powiększony przez użytkownika. Dlatego tekst powinien być zapisany jako tekst, nie jako element graficzny.
Używaj natywnych komponentów
Natywne przyciski i elementy interfejsu są lepiej rozpoznawane przez technologie wspomagające. To najprostszy sposób na zwiększenie dostępności.
Komunikacja w zespole to klucz
Projektant UX nie działa w próżni. Kluczowe jest zaangażowanie i edukowanie innych członków zespołu – developerów, testerów i interesariuszy biznesowych. Dzięki narzędziom takim jak Figma (wtyczki Include, Accessibility Design Toolkit), Confluence, MIRO czy gotowe design systemy (np. Carbon Design System od IBM), można skutecznie przekazywać wymagania dostępnościowe.
Warto pamiętać, że dokumentacja nigdy nie zastąpi dobrej komunikacji. Projektant powinien pełnić rolę „ambasadora dostępności” w całym procesie – od briefu, przez projektowanie, po wdrożenie.
Dostępność się opłaca – również biznesowo
Według raportu Global Economics of Disability, osoby z niepełnosprawnościami mają łączny dochód dysponowalny na poziomie 2,6 biliona dolarów (UE, USA, Kanada, UK). To ogromna grupa konsumencka, której potrzeby często są ignorowane.
Brak dostępności to nie tylko wykluczenie – to także utracone przychody. Inwestycja w dostępność to więc nie tylko spełnianie obowiązków prawnych czy społecznych, ale również strategiczna decyzja biznesowa.
Podsumowanie
Projektowanie dostępne to dziś nie tylko odpowiedzialność, ale też szansa. Szansa na dotarcie do nowych grup użytkowników, na poprawę jakości usług i na realny wpływ społeczny. Jak powiedziała Weronika Sobótka-Wierzchowska: „Nie ma użyteczności bez dostępności”. Projektując z myślą o dostępności, projektujemy po prostu lepiej.
Artykuł powstał na podstawie prelekcji Weroniki Sobótki-Wierzchowskiej „Accessibility? Act! – O roli projektanta w zapewnianiu dostępności”, przedstawionej podczas Mobile Trends Conference 2025 .
Nagrania prelekcji dostępne do zakupu tutaj. A o bieżącej edycji Mobile Trends Conference przeczytasz tutaj.
