W ostatnich 5 latach wydatki świąteczne polskich gospodarstw domowych rosły dwa razy szybciej niż ogólne wydatki (Deloitte “Zakupy świąteczne Polaków” 2016-2019, WorldBank). Czy ten trend się utrzyma w tym roku? Aż 30% Polaków uważa, że pandemia i obecna sytuacja wpłynie na ich finanse w trakcie tegorocznych świąt. Jednocześnie znacznie częściej robimy zakupy online. Jak obecna sytuacja może zmienić nasze świąteczne zakupy?
Ze względu na pandemię, w tym roku nasze świąteczne zakupy mogą wyglądać inaczej niż w poprzednich latach. Zmieniły się zachowania konsumentów, a 2020 rok jest czasem bezprecedensowego wzrostu popytu na zakupy przez internet, co będzie miało wpływ także na wybór świątecznych prezentów. Stawia to przed handlowcami i przedsiębiorcami kolejne wyzwania, jak dostosować się do nowej normalności i wyjść naprzeciw wymaganiom klientów.
O świętach myślimy od września
Według danych z wyszukiwarki Google, zainteresowanie świętami rozpoczyna się już na początku września. W połowie listopada wzrasta wyszukiwanie wyprzedaży, ponieważ zakupy świąteczne planujemy w Black Friday. Największe zainteresowanie hasłem “prezenty”, ponad 3 razy większe niż standardowe, przypada jednak na połowę grudnia. W 2020 roku hasło “prezenty na święta 2020” wpisujemy w Google o 15825% częściej (Dane wewnętrzne Google, porównanie PoP).
Jakie hasła związane z prezentami wpisujemy w wyszukiwarkę najczęściej? Jak co roku, szukamy głównie inspiracji na podarunki dla najbliższych lub naszych ukochanych: hasła “świąteczne prezenty dla dziewczyny” i “co kupić dziewczynie na święta” oraz “prezenty na święta dla dziewczyny” wpisywane były odpowiednio o 338%, 299% i 286% częściej; fraza “świąteczne prezenty dla siostry” zanotowała wzrost o 400%, a “świąteczne prezenty dla taty” o 228%. Trochę rzadziej szukamy prezentów dla dalszej rodziny lub innych osób: hasło “świąteczne prezenty dla pracowników” było wyszukiwane w ostatnim czasie częściej o 79%; podobnie fraza “co kupić teściowej na święta” – wzrost o 70%.
Polacy wpisywali często także np. “świąteczne prezenty dla przyjaciółki” (wzrost o 108%) lub “świąteczne prezenty dla psa” (wzrost o 158%). Widocznym trendem są też wyszukiwania prezentów dla nastolatków (“świąteczne prezenty dla nastolatki” wzrost o 587%) lub dla dzieci w konkretnym wieku, np. “prezenty na święta dla 13 latki” lub “prezenty na święta dla 10 latki”. Wśród ogólnych wyszukiwań z fraz “święta” prym wiodą “pierniki świąteczne” i “pierniczki świąteczne” (wzrost o 340% i 500%) oraz “ozdoby świąteczne”, w tym np. “skrzaty świąteczne”, których szukamy częściej o 230%.
Świąteczne finanse
Rok temu średnie wydatki świąteczne gospodarstwa domowego w Polsce wyniosły 1521 złotych. 36% tej kwoty przeznaczyliśmy na prezenty, 36% – na jedzenie w czasie świąt, a 21% na podróże w okresie świątecznym (Deloitte “Zakupy świąteczne Polaków” 2016-2019, WorldBank). Wśród najpopularniejszych prezentów w 2019 roku podium zajęły kosmetyki, książki oraz słodycze (Deloitte “Zakupy świąteczne Polaków” 2019). 30% Polaków uważa, że pandemia wpłynie na ich finanse w czasie świąt (McKinsey & Company: Survey: Polish consumer sentiment during the coronavirus crisis, April 2020). Jak pokazuje badanie przeprowadzone przez Deloitte, w tym roku na prezenty, żywność, podróże oraz spotkania z najbliższymi zamierzamy przeznaczyć średnio 1 318 zł (Deloitte, “Zakupy świąteczne Polaków 2020”). Ponad połowa respondentów uważa, że negatywne czynniki będą miały wpływ na zmniejszenie bożonarodzeniowych wydatków. 62% ankietowanych jako takie czynniki wskazuje ograniczenia związane z pandemią, 60% – niestabilność gospodarczą, a 53% – rosnące koszty życia.
W trakcie pandemii dokonujemy zakupów w nowych sklepach lub wybieramy nowe marki ze względu na dostępność produktów (35%), których szukamy lub wygodę ich kupowania (20%) oraz rekomendację (18%). To cena pozostaje jednak najważniejszym czynnikiem (46%) wpływającym na chęć wyboru nowej marki lub sklepu ponad dotychczas nam znane (Źródło: Google Smart Shopper research, base 2020: all product buyers of CE, Home, Fashion, who bought at a new retailer in the last 4 weeks, n=197, Q34; Why did you buy from a retailer, a platform or a brand you have never bought from before?). Warto jednak zauważyć, iż wskaźnik ufności konsumenckiej w Polsce od kwietnia, kiedy to zanotował spadek o 32.9 pkt, wzrósł w październiku o ponad 50 punktów (wynosi 20 punktów) (Źródło: Główny Urząd Statystyczny).
Prezentów szukamy online
Zakupy świąteczne przenoszą się do internetu – w 2019 roku było to już 32% wszystkich wydatków. W pierwszej połowie 2020 roku w Polsce przybyło około 3,6 mln nowych użytkowników usług online (“Digital Challengers in next normal”, McKinsey & Company, październik 2020), a liczba użytkowników korzystających z internetu w przypadku handlu detalicznego wzrosła o 70%. To właśnie wyszukiwarka (63%) oraz strony sklepów (57%) są najczęstszymi miejscami, gdzie Polacy zazwyczaj szukają informacji o produktach.
W przypadku wyszukiwań związanych ze świętami są one skupione wyłącznie na kanałach online: 48% respondentów używa wyszukiwarki, jednocześnie tyle samo porównywarek cenowych. 46% szuka informacji o produktach na stronach sklepów online bez lokalizacji stacjonarnych, a 44% – na stronach marki. Liczą się także sklepy online – 42% i newslettery (także 42%) oraz strony z kuponami i rabatami (39%) (Google Smart Shopper research, base 2019 for Poland all product purchasers,: Deloitte “Zakupy świąteczne Polaków” 2019). Kanały online w związku z zakupami świątecznymi wybieramy najczęściej w przypadku elektroniki lub zabawek (Deloitte, “Zakupy świąteczne Polaków 2020”).
Warto zaznaczyć, że chociaż częściej kupujemy online, aż 64% uważa, że to ważne, aby sklep miał też punkt stacjonarny. Oba kanały ciągle się przenikają: robiąc zakupy offline, 71% respondentów korzysta z internetu w celu porównania cen w trakcie zakupów.
…lub przy pomocy smartfonów
Coraz częściej też szukamy oraz kupujemy produkty przy pomocy smartfonów: w 2020 roku już w 60% używaliśmy urządzeń mobilnych do wyszukiwania, przy czym wyszukiwanie na komputerach spadło do 39% (Wewnętrzne dane Google). Pandemia zachęciła nas także do ściągnięcia aplikacji mobilnych retailerów. 76% respondentów twierdzi, że ściągnęło i używało w trakcie pandemii ze względu na wygodę zakupów w aplikacji (Google and Kelton, Apps Riising Research, June 2020.).
Polacy co roku wydają coraz więcej w święta. Do zakupów świątecznych używają także znacznie częściej kanału online, a także smartfonów, co ze względu na pandemię może w tym roku zanotować bezprecedensowy wzrost. Wyszukiwania świąteczne rozpoczynamy już we wrześniu, natomiast zakupy planujemy dokładnie w Black Friday, w związku z wyprzedażami.